Ciernik (Gasterosteus aculeatus) – ryba z rodziny ciernikowatych. Zamieszkuje zbiorniki wodne, a także zakola rzek gdzie prąd jest znikomy. Występuje przy brzegu i na płyciznach, często w tych samych zbiornikach co cierniczek. W zakolach rzek i w czystszych jeziorach żyje w ławicach. Bywa hodowany w akwariach ze względu na ciekawe obyczaje rozrodcze i zmianę ubarwienia samców w okresie godowym. W okresie tarła samiec buduje gniazdo na ikrę. Nie ma wymagań co do jakości wody.
Spis treści[ukryj]
1 Charakterystyka
1.1 Morfologia
2 Tryb życia
3 Rozmnażanie
4 Pożywienie
5 Hodowla
5.1 Rozmnażanie w warunkach hodowlanych
6 Mechanizm molekularny zmian morfologicznych w ewolucji cierników
7 Przypisy
8 Zobacz też
//
Charakterystyka [edytuj]
Morfologia [edytuj]
Trzy charakterystyczne ciernie na grzbiecie, szaro-srebrzyste ubarwienie (u samców w okresie godowym brzuch i boki ciała stają się czerwone).
Występowanie
Półkula Północna, pospolity także w Polsce.
Długość ciała
Rzadko więcej niż 10 cm, najczęściej 5-8.
Tryb życia [edytuj]
Cierniki zamieszkują najróżniejsze biotopy, od rowów po otwarte morze (wody słonawe, takie jak Bałtyk). Przez większość roku cierniki żyją w luźnych ławicach. Wyjątkiem jest pora tarła, kiedy samce zajmują terytoria. Stają się agresywne i zaciekle bronią swych rewirów. Kolce na grzbiecie stanowią wprawdzie pewną ochronę przed wrogami naturalnymi, ale mimo to wiele cierników pada ofiarą rzęsorków ryjówkowate, wydr i dużych ryb drapieżnych. Wrogami cierników są też zimorodki i kilka innych gatunków ptaków wodnych.
Rozmnażanie [edytuj]
Pora tarła przypada na okres między końcem marca, a początkiem sierpnia, kiedy w wodzie nie brak różnego pożywienia. Niektóre cierniki żyjące w morzu wyruszają na tarło pod prąd rzek i potoków. Populacje stacjonarne odbywają tarło w wodach, w których żyją. U większości gatunków cierników samiec w porze tarła ma kolorowe ubarwienie i zaciekle broni swego terytorium. W odpowiednim miejscu, np. w zagłębieniu na dnie lub nisko między roślinami, buduje gniazdo i wabi do niego wszystkie znajdujące się w okolicy samice. Kiedy samica złoży do gniazda ikrę, samiec natychmiast ją zapładnia. Zapłodnionej ikry i narybku samiec broni, dopóki rybki nie dorosną i nie rozpoczną samodzielnego życia.
Pożywienie [edytuj]
Pożywienie cierników jest bardzo różnorodne. Żywią się głównie małymi zwierzętami wodnymi, takimi jak larwy owadów i skorupiaki. Poza tym lubią ikrę i narybek innych ryb, w tym także przedstawicieli własnego gatunku. Cierniki często polują w nocy, lokalizują zdobycz posługując się linią boczną, chociaż duże i wrażliwe oczy pozwalają na korzystanie ze wzroku nawet przy bardzo niewielkiej ilości światła.
Hodowla [edytuj]
Akwarium średnie lub duże, temperatura nie większa niż 22 °C, pokarm tylko żywy; uwaga – samce są bardzo agresywne w stosunku do innych samców, szczególnie w porze godowej.
Rozmnażanie w warunkach hodowlanych [edytuj]
Należy umieścić w akwarium gęste rośliny o delikatnych gałązkach (np. rogatek, wywłócznik), aby samiec w porze godowej mógł zbudować tam gniazdo z pęcherzyków powietrza. Na czas tarła wybieramy samca najmocniej wybarwionego i umieszczamy z nim kilka samic. Po złożeniu ikry przez samice należy je odłowić by nie przeszkadzały samcowi w opiece nad potomstwem. Po kilku dniach odławiamy także samca, bo może zacząć zjadać młode. Małe cierniki karmimy pierwotniakami i planktonem.
Mechanizm molekularny zmian morfologicznych w ewolucji cierników [edytuj]
Mechanizm molekularny zmian morfologicznych w ewolucji cierników (Gasterosteus aculeatus). Rysunek na podstawie pracy zespołu Davida Kingsleya z Uniwersytetu Stanforda. [1]
A, C. Schematyczny rysunek formy morskiej i słodkowodnej ciernika, widok od strony brzusznej. Zaznaczone struktury pasa barkowego (kolor żółty) i miednicowego (niebieski). Forma słodkowodna ma zredukowane kolce odbytowe i struktury pasa miednicowego w porównaniu do formy morskiej. Pas barkowy pozostaje bez zmian.
B, D. Schematyczny rysunek fragmentu genomu ciernika zawierający gen Pitx1. Kolorem czarnym zaznaczona jest nić DNA; kolorem lazurowym sekwencje regulatorowe odpowiadające za ekspresję Pitx1 w wymienionych strukturach; kolorem czerwonym sekwencja kodująca genu Pitx1.
Przyczyną redukcji pasa miednicowego u cierników słodkowodnych jest mutacja w jednym z enhancerów (kolor niebieski) genu Pitx1 (kolor czerwony), powodująca brak ekspresji genu Pitx1 w zawiązkach płetwy odbytowej w okresie embrionalnym. Płetwy odbytowe, u cierników przekształcone w kolce, są strukturami homologicznymi z tylnymi kończynami innych kręgowców. Gen Pitx1 warunkuje różnice strukturalne pomiędzy przednimi i tylnymi kończynami kręgowców.
U formy słodkowodnej zauważalna jest asymetria zredukowanych kolców, kolec po lewej stronie jest nieco większy. Spowodowane jest to efektem genu Pitx2, którego produkt jest zbliżony do białka Pitx1. W odróżnieniu od Pitx1 gen Pitx2 ulega ekspresji tylko w lewej części ciała, normalnie warunkując asymetryczne położenie narządów, na przykład serca po lewej stronie. W przypadku cierników słodkowodnych, jego słaby efekt powoduje silniejsze rozwinięcie kolców po lewej stronie ciała.
Spis treści[ukryj]
1 Charakterystyka
1.1 Morfologia
2 Tryb życia
3 Rozmnażanie
4 Pożywienie
5 Hodowla
5.1 Rozmnażanie w warunkach hodowlanych
6 Mechanizm molekularny zmian morfologicznych w ewolucji cierników
7 Przypisy
8 Zobacz też
//
Charakterystyka [edytuj]
Morfologia [edytuj]
Trzy charakterystyczne ciernie na grzbiecie, szaro-srebrzyste ubarwienie (u samców w okresie godowym brzuch i boki ciała stają się czerwone).
Występowanie
Półkula Północna, pospolity także w Polsce.
Długość ciała
Rzadko więcej niż 10 cm, najczęściej 5-8.
Tryb życia [edytuj]
Cierniki zamieszkują najróżniejsze biotopy, od rowów po otwarte morze (wody słonawe, takie jak Bałtyk). Przez większość roku cierniki żyją w luźnych ławicach. Wyjątkiem jest pora tarła, kiedy samce zajmują terytoria. Stają się agresywne i zaciekle bronią swych rewirów. Kolce na grzbiecie stanowią wprawdzie pewną ochronę przed wrogami naturalnymi, ale mimo to wiele cierników pada ofiarą rzęsorków ryjówkowate, wydr i dużych ryb drapieżnych. Wrogami cierników są też zimorodki i kilka innych gatunków ptaków wodnych.
Rozmnażanie [edytuj]
Pora tarła przypada na okres między końcem marca, a początkiem sierpnia, kiedy w wodzie nie brak różnego pożywienia. Niektóre cierniki żyjące w morzu wyruszają na tarło pod prąd rzek i potoków. Populacje stacjonarne odbywają tarło w wodach, w których żyją. U większości gatunków cierników samiec w porze tarła ma kolorowe ubarwienie i zaciekle broni swego terytorium. W odpowiednim miejscu, np. w zagłębieniu na dnie lub nisko między roślinami, buduje gniazdo i wabi do niego wszystkie znajdujące się w okolicy samice. Kiedy samica złoży do gniazda ikrę, samiec natychmiast ją zapładnia. Zapłodnionej ikry i narybku samiec broni, dopóki rybki nie dorosną i nie rozpoczną samodzielnego życia.
Pożywienie [edytuj]
Pożywienie cierników jest bardzo różnorodne. Żywią się głównie małymi zwierzętami wodnymi, takimi jak larwy owadów i skorupiaki. Poza tym lubią ikrę i narybek innych ryb, w tym także przedstawicieli własnego gatunku. Cierniki często polują w nocy, lokalizują zdobycz posługując się linią boczną, chociaż duże i wrażliwe oczy pozwalają na korzystanie ze wzroku nawet przy bardzo niewielkiej ilości światła.
Hodowla [edytuj]
Akwarium średnie lub duże, temperatura nie większa niż 22 °C, pokarm tylko żywy; uwaga – samce są bardzo agresywne w stosunku do innych samców, szczególnie w porze godowej.
Rozmnażanie w warunkach hodowlanych [edytuj]
Należy umieścić w akwarium gęste rośliny o delikatnych gałązkach (np. rogatek, wywłócznik), aby samiec w porze godowej mógł zbudować tam gniazdo z pęcherzyków powietrza. Na czas tarła wybieramy samca najmocniej wybarwionego i umieszczamy z nim kilka samic. Po złożeniu ikry przez samice należy je odłowić by nie przeszkadzały samcowi w opiece nad potomstwem. Po kilku dniach odławiamy także samca, bo może zacząć zjadać młode. Małe cierniki karmimy pierwotniakami i planktonem.
Mechanizm molekularny zmian morfologicznych w ewolucji cierników [edytuj]
Mechanizm molekularny zmian morfologicznych w ewolucji cierników (Gasterosteus aculeatus). Rysunek na podstawie pracy zespołu Davida Kingsleya z Uniwersytetu Stanforda. [1]
A, C. Schematyczny rysunek formy morskiej i słodkowodnej ciernika, widok od strony brzusznej. Zaznaczone struktury pasa barkowego (kolor żółty) i miednicowego (niebieski). Forma słodkowodna ma zredukowane kolce odbytowe i struktury pasa miednicowego w porównaniu do formy morskiej. Pas barkowy pozostaje bez zmian.
B, D. Schematyczny rysunek fragmentu genomu ciernika zawierający gen Pitx1. Kolorem czarnym zaznaczona jest nić DNA; kolorem lazurowym sekwencje regulatorowe odpowiadające za ekspresję Pitx1 w wymienionych strukturach; kolorem czerwonym sekwencja kodująca genu Pitx1.
Przyczyną redukcji pasa miednicowego u cierników słodkowodnych jest mutacja w jednym z enhancerów (kolor niebieski) genu Pitx1 (kolor czerwony), powodująca brak ekspresji genu Pitx1 w zawiązkach płetwy odbytowej w okresie embrionalnym. Płetwy odbytowe, u cierników przekształcone w kolce, są strukturami homologicznymi z tylnymi kończynami innych kręgowców. Gen Pitx1 warunkuje różnice strukturalne pomiędzy przednimi i tylnymi kończynami kręgowców.
U formy słodkowodnej zauważalna jest asymetria zredukowanych kolców, kolec po lewej stronie jest nieco większy. Spowodowane jest to efektem genu Pitx2, którego produkt jest zbliżony do białka Pitx1. W odróżnieniu od Pitx1 gen Pitx2 ulega ekspresji tylko w lewej części ciała, normalnie warunkując asymetryczne położenie narządów, na przykład serca po lewej stronie. W przypadku cierników słodkowodnych, jego słaby efekt powoduje silniejsze rozwinięcie kolców po lewej stronie ciała.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz